Ọrịa na-efe efe nke anwụnta: egwu na mgbochi

Anwụnta so na anụmanụ kacha dị ize ndụ n'ụwa. Ata ha na-ebute ọtụtụ ọrịa na-egbu egbu, na-akpata ọnwụ ọtụtụ narị puku mmadụ n'ụwa niile kwa afọ. Dị ka ọnụ ọgụgụ ndị e mere na-egosi, ọrịa anwụnta na-ebute (dị ka ịba na ahụ ọkụ dengue) na-emetụta ihe karịrị narị nde mmadụ, na-etinye ahụ́ ike ọha na eze nnukwu nsogbu. Isiokwu a ga-ewebata isi ọrịa na-efe efe nke anwụnta, usoro mbufe ha, yana mgbochi na njikwa.

I. Kedu ka anwụnta si agbasa ọrịa?

Anwụnta na-ebunye ọrịa nje (nje virus, nje nje, wdg) site na ndị butere ọrịa ma ọ bụ anụmanụ na-ebuga ndị ahụ ike site n'ịṅụ ọbara. Usoro nnyefe gụnyere:

1. Ata onye bu ọrịa: Anwụnta na-ekunye ọbara nke nwere nje nje.
2. Ọrịa nje ịba ụba n'ime anwụntaNje virus ma ọ bụ nje na-etolite n'ime anwụnta (dịka ọmụmaatụ, Plasmodium na-emecha usoro ndụ ya n'ime anwụnta Anopheles).
3. Nyefee na onye ọbịa ọhụrụ: Mgbe anwụnta takwara ọzọ, nje nje na-esi n'ime mmiri abanye n'ime ahụ.

Ụdị anwụnta dị iche iche na-ebute ọrịa dị iche iche, dịka:

• Aedes aegypti- Dengue, Chikv, Zika, ahụ ọkụ odo
• Anwụnta Anopheles– ịba
• Culex anwụnta- Nje Virus West Nile, Japanese Encephalitis

II. Nnukwu Ọrịa na-efe efe nke anwụnta na-ebu

(1) Ọrịa malitere ịrịa

1. Ahụ ọkụ dengue
   • Ọrịa njeNje Virus Dengue (4 serotypes)
   • Mgbaàmà: Nnukwu ahụ ọkụ, nnukwu isi ọwụwa, mgbu ahụ; nwere ike ịga n'ihu ruo ọbara ọgbụgba ma ọ bụ ujo.
   • Mpaghara ọrịaEbe okpomọkụ na ebe okpomọkụ (Southeast Asia, Latin America).
2. Ọrịa Zika
   • Ihe egwu: Ọrịa na ụmụ nwanyị dị ime nwere ike ime ka microcephaly na ụmụ ọhụrụ; jikọtara ya na nsogbu akwara ozi.

3. Ahụ ọkụ Chikungunya

• Ihe kpatara yaỌrịa Chikungunya (CHIKV)
• Ụdị anwụnta bụ isi: Aedes aegypti, Aedes albopictus
• Mgbaàmà: Nnukwu ahụ ọkụ, nnukwu mgbu nkwonkwo (nke nwere ike ịdịru ọtụtụ ọnwa).

4.Ahụhụ odo odo

• Mgbaàmà: ahụ ọkụ, jaundice, ọbara ọgbụgba; oke ọnwụ (ọgwụ mgbochi dị).

5.Encephalitis Japanese

• Vector:Culex tritaeniorhynchus
• Mgbaàmà: Encephalitis, ọnụ ọgụgụ ọnwụ dị elu (nke a na-ahụkarị n'ime ime obodo Eshia).

(2) Ọrịa Parasitic

1. ịba
   • Ọrịa njeỌrịa ịba (Plasmodium falciparum bụ nke kacha egbu egbu)
   • Mgbaàmà: oyi na-atụ oge, oke ahụ ọkụ, na anaemia. Ihe dị ka ọnwụ 600,000 kwa afọ.
2. Filariasis Lymphatic (elephantiasis)
   
   • Ọrịa nje: Filarial ikpuru (Wuchereria bancrofti,Brugia malayi)
   • Mgbaàmà: Mmebi nke Lymphatic, na-eduga n'ọzịza ma ọ bụ akụkụ akụkụ ahụ.

III. Kedu ka esi egbochi ọrịa anwụnta?

1. Nchedo nkeonwe
   • Jiri ihe mgbochi anwụnta (nwere DEET ma ọ bụ picaridin).
   • Yiri uwe ogologo aka ma jiri ụgbụ anwụnta (karịsịa ndị a na-eji ọgwụ ahụhụ na-agwọ ịba).
   • Zere ịpụ apụ n'oge anwụnta (isi ụtụtụ na chi ọbụbọ).
2. Njikwa gburugburu ebe obibi
   • Wepu mmiri guzoro (dịka ọmụmaatụ, na ite ifuru na taya) iji gbochie ịmụ nwa.
   • Fesa ọgwụ ahụhụ n'ime obodo gị ma ọ bụ jiri njikwa ndu (dịka ọmụmaatụ, ịzụ azụta anwụnta).
3. Ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa
   • Ahụ ọkụ na-acha odo odo na ọgwụ mgbochi encephalitis Japanese bụ ihe mgbochi dị irè.
   • Ogwu ogwu Dengue fever (Dengvaxia) dị na mba ụfọdụ, mana ojiji ya nwere oke.

IV. Ihe ịma aka zuru ụwa ọnụ na njikwa ọrịa

• Mgbanwe ihu igwe: Ọrịa anwụnta na-ebute na-agbasa na mpaghara okpomọkụ (dịka, dengue na Europe).
• Nguzogide ụmụ ahụhụ: Anwụnta na-etolite iguzogide ọgwụ ụmụ ahụhụ.
• Oke ogwugwu: Mgbochi ịba (RTS,S) na-arụ ọrụ nke ọma; ngwọta ka mma dị mkpa.

Mmechi

Ọrịa anwụnta na-ebute ka bụ nnukwu ihe iyi egwu ahụike zuru ụwa ọnụ, ọkachasị na mpaghara okpomọkụ. Mgbochi dị irè—site na njikwa anwụnta, ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa, na usoro ahụike ọha—nwere ike ibelata ọrịa nke ukwuu. Imekọ ihe ọnụ nke mba ụwa, ihe ọhụrụ teknụzụ, na mmata ọha bụ isi ihe na-ebuso ọrịa ndị a ọgụ n'ọdịnihu.

Ụlọ ọrụ Baysen Medicalna-elekwasị anya mgbe niile na usoro nyocha iji melite ogo ndụ. Anyị emepụtala nyiwe teknụzụ 5- Latex , colloidal gold, Fluorescence Immunochromatographic Assay, Molecular, Chemiluminescence Immunoassay.Anyị nwereNnwale Den-NS1 ngwa ngwa, Nnwale ngwa ngwa Den-IgG/IgM, Nnwale ngwa ngwa Dengue IgG/IgM-NS1, Nyocha ngwa ngwa Mal-PF, Nyocha ngwa ngwa Mal-PF/PV, Mal-PF/PAN Nnwale ngwa ngwa maka nyocha mbụ nke ọrịa ndị a na-efe efe .