Chikungunya Virus (CHIKV) Va'aiga lautele
Ole siama ole Chikungunya (CHIKV) ole namu e mafua ai le fiva Chikungunya. O lo'o taua i lalo se fa'amatalaga au'ili'ili ole virus:
1. Uiga Virus
- Fa'avasegaina: E iai i leTogaviridaeaiga, ituaigaAlphavirus.
- Genome: Fa'ama'i RNA fa'ama'i lelei fa'asolo-fua tasi.
- Auala e fe'avea'i ai: E masani ona fa'asalalauina e le Aedes aegypti ma le Aedes albopictus, o fa'ama'i tutusa ma fa'ama'i dengue ma Zika.
- Nofoaga fa'ama'i: Itulagi o le teropika ma le la'ititi o Aferika, Asia, Amerika, ma Atumotu o le Vasa Initia.
2. Fa'atinoga o falema'i
- Vaitaimi Incubation: E masani lava 3-7 aso.
- Fa'ailoga masani:
- Fa'afuase'i le fiva maualuga (>39°C).
- Tiga tigaina o sooga (tele lava e aafia ai lima, tapulima, tulivae, ma isi), e mafai ona tumau mo vaiaso i masina.
- Maculopapular mageso (masani i luga o le ogalaau ma vae).
- Tiga musele, ulu tiga, faufau tec.
- Fa'ailoga tumau: E tusa ma le 30% -40% o tagata gasegase e o'o i le tiga faifaipea o sooga, e ono umi masina po'o ni tausaga fo'i.
- Tulaga lamatia o maʻi ogaoga: O pepe faatoa fananau mai, tagata matutua ma tagata mamaʻi e maua i faʻamaʻi faʻamaʻi e mafai ona atiaʻe faʻalavelave faʻapitoa (pei o le maningitis) poʻo le oti, ae o le aofaʻi o tagata maliliu e maualalo (<1%).
3. Su'esu'ega ma togafitiga
- Auala Fa'ata'ita'i:
- Su'ega serological: IgM/IgG antibodies (maua pe a ma le 5 aso talu ona amata).
- Su'ega mole: RT-PCR (su'esu'eina o le viral RNA i le vaega mata'utia).
- Manaomia le ese'ese maidengue fiva, Zika virus, ma isi. (fa'ailoga tutusa)
- Togafitiga:
- E leai se vailaʻau faʻamaʻi faʻapitoa, ma o le fesoasoani faʻaalia o le togafitiga autu:
- Toomaga tiga/fiva (aloese mai aspirin ona o le afaina o le toto).
- Fa'asusu ma malolo.
- O tiga fa'agata fa'atasi e ono mana'omia ai vaila'au fa'ama'i po'o le physiotherapy.
- E leai se vailaʻau faʻamaʻi faʻapitoa, ma o le fesoasoani faʻaalia o le togafitiga autu:
4. Faiga puipuia
- Pulea namu:
- Fa'aaogā upega namu ma mea namu (e aofia ai le DEET, picaridin, ma isi).
- Ave'ese vai ma'ema'e (fa'aitiitia nofoaga e tupu ai namu).
- Fautuaga mo femalagaaiga: Faʻaeteete pe a faimalaga i nofoaga faʻamaʻi ma ofuina lavalava umi.
- Atina'e o tui: E o'o mai i le 2023, e leai ni tui fa'apisinisi na fa'alauiloaina, ae o nisi o tui puipui o lo'o i totonu o su'esu'ega fa'afoma'i (pei o tui puipui e pei o siama).
5. Soifua Maloloina Taua
- Tulaga lamatia: Ona o le salalau lautele o le namu Aedes ma le vevela o le tau, e ono faʻalauteleina le lautele o faʻasalalauga.
- Faʻamaʻi o le lalolagi: I tausaga talu ai nei, na tupu ai faʻamaʻi i le tele o nofoaga i le Caribbean, Asia i Saute (e pei o Initia ma Pakisitana) ma Aferika.
6. Eseesega Autu maiDengueFiva
- Tulaga Tutusa: E feaveai uma e le namu Aedes ma e tutusa auga (fiva, mageso).
- Eseesega: O le chikungunya e faʻaalia i tiga ogaoga o sooga, aʻodenguee sili atu ona mafua ai le tafe toto po'o le te'i.
Fa'ai'uga:
O matou Baysen Medical e taulaʻi i taimi uma i metotia faʻataʻitaʻi e faʻaleleia ai le lelei o le olaga. Ua matou atiina ae 5 tulaga tekonolosi- Latex, colloidal auro, Fluorescence Immunochromatographic Assay, Molecular, Chemiluminescence Immunoassay. Matou te taulai atu foi i le suʻega mo faʻamaʻi pipisi,O loʻo i aiSu'ega vave NSI Dengue,Su'ega vave ole Dengue IgG/IgM, Dengue NSI ma IgG/IgM su'ega vave fa'atasi
Taimi meli: Iul-24-2025